LIBOR & peningaþvætti

Tvær fréttir hafa verið mest áberandi í sumar varðandi bankastarfsemi. Önnur fjallaði um LIBOR svindl og vakti töluverða athygli og nú nýlega önnur frétt varðandi peningaþvætti. Ég er undrandi á því hversu mikla athygli LIBOR fréttin fékk á meðan að frétt um peningaþvætti virðist vera minna áberandi.

LIBOR

LIBOR fréttin gekk í stuttu máli út á það að bankar svindluðu á því hvaða kjör þeir voru að fá í millibankaviðskiptum í hamaganginum þegar að fjármálakerfi heimsins hrundi, næstum því endanlega fyrir marga stóra banka, haustið 2008. Skilja má af fréttaflutningi að margir starfsmenn bankastofnanna hafi vísvitandi veitt rangar upplýsingar um kjör bankanna til að hagnast á ástandinu sem ríkti á þeim tíma. Þessi nálgun er þó ekki í samræmi við einhvern raunveruleika.

LIBOR vextir eru ekki ákvarðaðir miðað við viðskiptakjör banka heldur frekar hvað bankar telja að kjör sín verði. Meðaltal nokkurra banka í London er fengið af slíkum kjörum miðað við mismunandi myntir og tímalengdir. Þetta kerfi gengur snuðrulaust hér um bil alltaf. Kerfið hrynur hins vegar örugglega án undantekninga þegar að mikil hræðsla gengur yfir á fjármálamörkuðum. Bankamenn sem veita upplýsingar um vænt kjör sem eru hærri en aðrir bankar veita gefa höggstað á sér.

Í ástandi eins og ríkti haustið 2008 hefði nær örugglega frést fljótlega innan bankageirans ef einhver banki gerði ráð fyrir hærri vaxtakjör heldur en flestir aðrir bankar gerðu ráð fyrir. Ástandið var þannig að flestir bankar hreinlega lánuðu ekki peninga sín á milli og því vart annað en ágiskanir hvort er eð hvaða kjör hefðu ríkt (íslensk millibankaviðskipti höfðu verið óvirk svo mánuðum skipti fyrir hrun). Slíkar upplýsingar hefðu getað fljótlega undið uppá sig og leitt til fjárskorts á afar stuttum tíma. Það hafði raunar gerst aðeins nokkrum mánuðum áður þegar að Merrill Lynch varð gjaldþrota á aðeins nokkrum dögum vegna orðróms um slaka lausafjárstöðu (því hefur verið haldið fram að einhverjir fjárfestar með skortstöðu í hlutabréfum fyrirtækisins hafi komið orðróminum af stað). Því var eðlileg tilhneiging hjá bankamönnum að veita lægri tölu en raunin var (ef menn vissu yfir höfuð hver raunin væri); kerfið eins og það er sett upp hreinlega býður uppá slíkt.

Nú er ég ekki að mæla með því að verið sé að veita rangar upplýsingar. Ef kostirnir eru hins vegar að veita nákvæmar upplýsingar (eða ágiskanir um slíkt) sem leiða hugsanlega til falls banka sem væri þó í ágætri stöðu samanborið við aðra banka (meðal annars vegna þess að aðrir veita ekki nákvæmar upplýsingar og bjarga þannig þeim bönkum) eða koma með tölur sem fela í sér óeðlilega bjartsýni miðað við ástandið (aftur, eða ágiskun um bjartsýna tölu) en leiða þó ekki til falls banka, þá hlýtur að vera hægt að setja spurningarmerki við hvað flestir í slíkri stöðu gerðu.

Því skil ég ekki af hverju fréttaflutningurinn af þessu máli varð jafn heiftugur og raun bar vitni. Hugsanlega er hægt að túlka þetta að ég telji að allt sé leyfilegt ef reglurnar eru ekki nægilega góðar; ég tel það augljóslega vera langsótt.  Ef það reynist rétt að einhverjir starfsmenn hafi persónulega hagnast á slíku þá er það auðvitað glæpsamlegt. Enn sem komið er hef ég ekki rekið augun í slíkan fréttaflutning. Rétt er að taka fram að hugsanlega hafi þessi bjögun átt sér stað nokkur ár aftur í tímann en ekki verið afmörkuð við haustið 2008.  Reynist slíkt vera rétt er málið augljóslegra alvarlegra og margir hafa tekið þátt í markaðsmisnoktun sem hefur haft gríðarleg áhrif á vaxtakjör margra.

Burtséð frá hversu víðtæk þessi bjögun vaxta stóð lengi yfir og í hvaða mæli þá þarf í framtíðinni að miða við viðskipti á milli aðila við að ákveða kjör sem hafa jafn gríðarleg áhrif og LIBOR vextir. Að hringja í aðila og spyrja hvað þeir telji að kjörin séu er forneskjuleg aðferð og mun alltaf veita bjagaða mynd þegar að fjármálaheimurinn lendir í lausafjárkrísu.

Peningaþvætti

Hin fréttin fjallar um peningaþvætti; fyrst var Standard Chartered Bank var sakað um að hafi staðið að peningaþvætti í starfsemi sinni og síðan hafa aðrir bankar bæst í hópinn. Standard í fyrstu harðneitaði slíkum ásökunum bandarískra stjórnvalda og lýsti meira að segja borgarstjóri Lundúna því yfir að Bandaríkin væru að ráðast á fjármálamarkaði borgarinnar með slíkum ásökunum. Ekki liðu þó margir dagar þangað til að Standard greiddi sekt fyrir athæfið án þess að viðurkenna sök.

Sektin er ekki afgangsstærð, heldur $430. Það eru í rúmlega 50 milljarða króna, sem samsvarar byggingarkostnaði Hörpunnar og margra ára tapi við rekstur hennar. Getur verið að stór hluti af bankastarfsemi jafnvel stærstu banka Evrópu hafi tengst peningaþvætti? Þetta hlýtur hreinlega að vera frétt ársins í bankageiranum, en virðist einhvern veginn vanta persónugervingu til að ná athygli almennings.

MWM

Ég var í viðtali í Speglinum á þriðjudaginn vegna íslensku krónuna í umhverfi gjaldeyrishafta. Hægt er að nálgast upptöku af viðtalinu hér - http://www.ruv.is/sarpurinn/spegillinn/20082012/gengi-kronunnar-og-hvad-styrir-thvi