Hśsnęšislįn - erlend & verštryggš og lyklalög

Inngangur

Ég tel žaš vera undarlega nįlgun aš Alžingi sé aš setja lög um žaš hvaša tegund lįna séu ólögleg svo lengi sem žau flokkist undir ešlilega lįnastarfsemi. Hlutverk Alžingis ętti frekar snśa aš žvķ aš tryggja aš lįnakerfiš sé meš žeim hętti aš įhętta tengd lįnveitingum hśsnęšislįna sé beggja megin boršsins. Meš žvķ į ég viš aš einstaklingar beri ekki einir skašann sé veriš aš lįna meš óvitręnum hętti eins og til dęmis var gert meš lįnum tengdum erlendum myntum įrin fyrir hrun. Žannig myndast skynsöm stefna ķ lįnveitingum bęši af hįlfu banka og samfélagsins ķ heild. Žegar kemur aš hśsnęšislįnveitingum žį eru lyklalög lykilatriši viš aš mynda skynsama stefnu fyrir samfélagiš og banka sem starfa innan žess.

Margir rįku upp stór augu ķ vikunni žegar fram kom ķ fjölmišlum aš ķ bķgerš vęri frumvarp žar sem aš Fjįrmįlarįšherra veitir leyfi til lįna ķ erlendum myntum, jafnvel til žeirra sem eru ekki meš tekjur ķ žeim myntum. Voru žetta ekki lįnin sem voru upphaf og endir gjaldžrota margra? Į sama tķma voru žetta lķka sś tegund lįna sem gerši žaš aš verkum aš margir sem tóku įhęttu į sķnum tķma endušu ķ gegnum dómskerfiš meš aš fį hagstęšustu hśsnęšislįn Ķslandssögunnar. Vill ķslenska žjóšin ašra slķka rśssibanareiš?

Eitt af žvķ sem sķfellt er predikaš um žegar fjallaš er um fjįrfestingar er aš dreifa skuli įhęttu fólks. Žetta viršist ekki vera raunin žegar kemur aš hinni hliš fjįrfestinga, žaš er aš taka lįn (sem mętti skilgreina sem neikvęša fjįrfestingu). Sjįlfsagt er aš fólk eigi kost į dreifingu ķ lįntökum rétt eins og męlt sé meš dreifingu ķ fjįrfestingum.

Erlend lįn

Hśsnęšislįn sem tengjast greišslum ķ erlendum myntum geta hentaš sumum einstaklingum aš įkvešnu marki. Fólk sem į eša vinnur hjį fyrirtękjum sem byggja afkomu sķna aš stórum hluta til į śtflutningi, starfa ķ umhverfi žar sem aš reksturinn gengur verr žegar aš ķslenska krónan er sterk. Stafar žaš af žvķ aš žį fįst fęrri krónur fyrir til dęmis hvern bandarķskan dollar af vörum seldum til Bandarķkjanna. Į slķkum tķmum lękkar aftur į móti höfušstóll lįna og greišslubyrši žeirra einstaklinga. Žegar aš krónan veikist gengur rekstur fyrirtękja sem žeir vinna hjį (eša eiga) betur (aš öšru óbreyttu) žvķ žį fįst fleiri krónur fyrir hverja selda afurš męlt ķ dollurum.

Meš žvķ aš hafa hluta hśsnęšislįna slķkra einstaklinga ķ erlendum myntum fęri atvinnutengt umhverfi ķ öfuga įtt viš žróun į greišslubyrši slķkra lįna. Žaš er ešlilegt aš fólk eigi kost į slķkum lįntökum. Einnig mętti spyrja sig hvort aš žaš sé hlutverk Alžingis aš takmarka lįnamöguleika fjįrrįša einstaklinga. Ešlilegra vęri aš Alžingi beitti sér fyrir žvķ aš setja lyklalög (sem fęlu ķ sér aš lįntakar geti skilaš lyklum aš undirliggjandi hśsnęšisvešum til fjįrmįlastofnanna). Slķkt gerši žaš aš verkum aš bankar yrši varkįrari ķ śtlįnum sķnum enda tękju žeir oršiš įhęttuna į óvarkįrri śtlįnastefnu, til aš mynda lįnum ķ erlendum myntum.

Verštryggš lįn

Į sama tķma og veriš er aš auka frelsi (į nżjan leik) varšandi kosti ķ lįntökum berast fréttir af žvķ aš žrengja eigi aš kostum varšandi verštryggš lįn, sem nś verši aš hįmarki 25 įr.

Ég hef veriš žeirrar skošunar aš takmörk eigi aš vera į lįnstķma lįnveitinga. Meš sömu rökum og ég kom aš ofan meš varšandi erlend lįn, žį mį setja spurningarmerki viš žaš hvort žaš sé hlutverk Alžingis. Ljóst er aš taki fólk verštryggš lįn til 40 įra žį greišir žaš hér um bil ekki neitt inn į lįniš fyrstu įrin. Spyrja mį hvort ekki sé ešlilegra aš slķk lįn séu skilgreind sem leigulįn žvķ žau eru stóran hluta tķmabilsins miklu meiri óbein leiga į hśsnęši heldur en einhvers konar lįn sem veriš er aš greiša nišur.

Verštryggš lįn til lengri tķma gętu jafnvel hentaš sumum einstaklingum. Dęmi vęri hjón į fimmtugs aldri meš tvö börn enn į heimilinu sem vęru aš kaupa hśsnęši fyrir til dęmis 60 milljón króna. Ef žau legšu 40 milljónir af eigiš fé ķ hśsnęšiš žį hefšu žau hugsanlega lķtinn įhuga į žvķ aš taka 20 milljóna króna lįn til aš greiša hratt nišur. Įstęšan er einföld; lķklegt er aš žau minnki viš sig eftir 10-15 įr og eign žeirra ķ hśsnęšinu dugar vel til aš kaupa minna hśsnęši į žeim tķmapunkti įn žess aš žurfa aš taka lįn. Žau gętu haft meiri įhuga į žvķ aš leigja stęrstan part af žeim 20 milljónum sem žau skulda ķ hśsnęšinu og njóta lķfsins frekar žangaš til aš börnin fara af heimilinu.

Meš lyklalögum myndast aukin hvati hjį bönkum aš stušla aš žvķ aš lįnstķmi lįna verši innan skynsamra marka. Yngra fólk hefši meiri žörf į žvķ aš taka styttri lįn til aš mynda eign ķ hśsnęši sķnu žar sem lķklegt er aš žaš žurfi aš stękka viš sig ķ framtķšinni.

Alžingi ętti žvķ fyrst og fremst aš beita sér aš žvķ aš koma į lyklalögum og sķšur aš koma meš boš og bönn varšandi möguleika lįntaka. Meš auknum kostum til lįnveitinga getur almenningur dreift įhęttu sinni žegar kemur aš lįntökum og meš lyklalögum aukast hvatar innan bankakerfsins til aš veita lįn innan skynsamlegra marka.

MWM

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Benedikt Helgason

Hér veršur held ég aš gera greinarmun į gengistryggšum lįnum (ķslenskar krónur lįnašar meš gengistryggingu sem hefur veriš ólöglegt sķšan 2001 allt til žessa dags) og lįnveitingum ķ erlendum myntum. Žaš hefur alltaf veriš leyfileft aš lįna śt erlenda mynt og ekkert nema gott um žaš aš segja žvķ žau eru sjįlfregulerandi vegna žess aš žau er ekki hęgt aš lįna śt aš žvķ aš mér sżnist nema aš fjįrmįlastofnun eigi tilsvarandi gjaldeyri. Žaš sama er ekki hęgt aš segja um gengistryggingu sem er ekki sjįlfregulerandi og var mögulega ein af orsökum hrunsins. 

Žaš sem er athugavert viš frumvarpiš er aš meš žvķ viršist ętlunin veera aš lögleiša aftur gengistryggingu sem hefur ekkert meš frjįlst flęši fjįrmagns aš gera. Žaš veršur ekki séš aš nokkur ašili hafi hag af žvķ aš leyfa gengistryggingu nema fjįrmįlafyrirtęki žvķ eina augljósa leišin fyrir žau til žess aš bśa til hagnaš vegna gengistryggingar er meš žvķ aš gengi krónunnar falli. Žegar ķslenkar krónur eru lįnašar śt gengistryggšar meš t.d. liborvöxtum og einhverju dęmigerši vaxtaįlagi (2.5%) žį myndast ķslensk innistęša į móti lįnveitingunni sem ber ca. sömu innlįnsvexti og lįniš (m.ö.o. lķtill sem enginn vaxtamunur). Vaxtamunurinn/hagnašur bankans myndast žį bara žegar gengiš veikist og getur sį vaxtamunur į ķslensku innistęšunni og gengistryggša śtlįninu oršiš grķšarlegur eins og geršist ķ hruninu.

Viš hrun žį mun žessi prentun į pseudo gjaldeyri hafa numiš allt aš 2300 milljöršum króna sem hefši aldrei oršiš aš veruleika ef lögum hefši veriš fylgt og löngu kominn tķmi til žess aš rannsaka mögulegan žįtt SĶ ķ žvķ aš lįta žetta višgangast. Žar hef ég lengi tališ aš um įsetning hafi veriš aš ręša (veikburša tilraun til žess aš bjarga bankakerfinu). Umfang žessarar lįnastarfsemi vex fram śr öllu hófi eftir Danske Bank skżrsluna 2006 žar sem vķsbendingar komu fram um aš bankana myndi skorta gjaldeyri ķ nįlęgri framtķš. Ķ framhaldinu žį fer af staš grķšarleg söluherferš į gengistryggšum lįnum hjį bönkunum sjįlfum og ķ gegnum fjįrmögnunnar fyrirtękin žeirra. Planiš viršist hafa veriš aš koma žessum vanda bankana yfir į almenna lįntakendur ķ landinu en žeir įttu vęntanlega aš borga kostnašinn af žvķ žegar bankarnir ętlušu sér aš kaupa žį 500 milljarša af gjaldeyri sem SĶ reyndi aš fį aš lįni sumariš 2008.

Aš ętla aš leyfa gengistryggingu į eftir žvķ sem aš undan er gengiš ķ staš žess aš taka til varna geng ESA er yfirlżsing um aš žingiš eša rķkiš hafi ekkert lęrt af hruninu. En ef žaš į aš leyfa žetta žį vęri réttast aš krefjast žess aš bankar vęru meš jafnvęgi ķ gengistryggšum śtlįnum og innlįnum til žess aš fjarlęgja hvatann til žess aš hafa įhrif į gengiš og žaš sama ętti ķ raun aš gera meš hefšbundna verštryggingu. Ķslenskir bankar taka sér alltaf stöšu meš veršbólgu eins og žś veist og žaš veršur aš stöšva til žess aš koma į heilbrigšara fjįrmįlakerfi.

Benedikt Helgason, 27.2.2015 kl. 15:49

Bęta viš athugasemd

Hver er summan af įtta og fjórtįn?
Nota HTML-ham

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband