Bloggfęrslur mįnašarins, nóvember 2013

Skuldanišurfelling hśsnęšislįna - séreignarsparnašur

Tilkynnt var um helgina aš blönduš leiš yrši notuš viš skuldanišurfellingar. Žżšir žaš ķ stuttu mįli aš bęši eru beinar skuldanišurfellingar ķ farvatninu og auk žess veršur hęgt aš grynnka į hśsnęšislįnum ķ gegnum skattakerfiš.

Žetta tel ég vera góšar fréttir. Hef ég įšur fjallaš um žaš ķ pistlum mķnum aš tillögur Sjįlfstęšisflokksins ķ ašdraganda sķšustu kosninga um aš veita fólki allt aš 40 žśsund krónur mįnašarlega ķ skattaafslįtt vegna afborganna af höfušstól hśsnęšislįna vęru hvetjandi til aš auka sparnaš. Einnig lagši Sjįlfstęšisflokkurinn til aš hęgt vęri aš nota framlag fólks og vinnuveitenda žeirra ķ séreignarsparnaš til aš greiša nišur höfušstól hśsnęšislįna. Žaš tel ég vera óvitlausa sparnašarleiš fyrir žį sem ekki eru meš sparnaš sinn bundinn ķ langtķmasamningum eins og hjį sumum tryggingarfélögum.

Žaš vęri ķ raun hęgt aš bęta viš žeim möguleika aš hęgt verši aš greiša vexti og veršbętur af hśsnęšislįnum meš séreignarsparnaš. Žannig myndar fólk enn hrašari eignarmyndun ķ hśsnęši sķnu žannig aš afborganir lįna žegar žaš kemst į eftirlaun eru lęgri. Žau rök aš séreignarsparnašur sem fer ķ nišurgreišslur verši högg į lķfeyriskerfiš ęttu ekki viš žar sem aš slķkur sparnašur geršist smįm saman. Žvķ til višbótar tengist umręša um gjaldeyrishöft leiši til bólu ķ fjįrfestingum innanlands žessari tilhögun žvķ slķkar heimildir gera žaš aš verkum aš bólužrżstingur minnkar og dregur jafnvel śr honum žar sem aš fjįrmagn ķ umferš minnkar meš uppgreišslu skulda.

Auk žess er nišurgreišsla hśsnęšislįna ein af bestu fjįrfestingarkostum sem völ er į ķ dag og žvķ ešlilegt aš fólk hafi ašgang aš slķkum fjįrfestingarkosti eins og öšrum. Flestir sem eru meš hśsnęšislįn borga 3,5% raunvexti eša meira ("takk" sķšustu rķkisstjórnir fyrir aš hafa ekki breytt lögum um lįgmarksįvöxtun lķfeyrissjóša, sem er hvort er eš gjörsamlega óraunhęf). Sé til aš mynda horft til langtķmaįvöxtunar bandarķskra hlutabréfa žį getur hver einstaklingur ekki gert rįš fyrir slķka įvöxtun ķ framtķšinni meš žvķ aš setja allt sitt ķ einungis hlutabréf meš óstöšuga įvöxtun.

Hęgt er aš koma meš žau rök aš fįi fólk aš nota séreign sķna žį taki žaš einungis lįn į móti vešum hśsnęšis (sem hefur hrašaš eignamyndun meš nišurgreišslum ķ gegnum séreignarsparnaš). Lķklegt er aš slķkt gerist ķ sumum tilvikum. Į móti er hęgt aš koma meš žau rök aš fólk ķ žaš minnsta ętti aš gera sér betur grein fyrir žvķ aš veriš sé aš taka lįn į móti veši. Žaš hefur nefnilega veriš sżnt fram į žaš aš reglubundin sparnašur hefur skapaš brenglaša sżn hjį fólki sem telur sig hafa meiri varasjóš en žaš ķ raun hefur og skuldsettur sig žeim mun meira. Hefur Robert Shiller, nżveršlaunašur Nóbels-hafi, bent į žetta ķ skrifum sķnum og einnig hefur Įsgeir Danķelsson skrifaš um žetta.  

Ég vitna (aftur) ķ orš Gušlaugs Žórs Žóršarson, sem skrifaši fyrir rśmu įri sķšan žetta:

"Ég legg žvķ til aš fólki verši gert heimilt  aš nżta séreignasparnašinn sinn til aš lękka hśsnęšisskuldir.  Bęši meš žvķ aš nżta žį inneign sem aš žaš į og einnig meš žvķ aš greiša inn į höfušstól lįnanna nęstu fimm įrin ķ gegnum séreignasparnašar fyrirkomulagiš, ž.e. nżta bęši eigin framlag og framlag launagreišanda, įsamt skattspörun til žess aš lękka höfušstól lįna og žannig vaxtakostnaš į komandi įrum.

Hverjir eru kostirnir?

1. Žetta léttir lķf žeirra fjölskyldna sem aš skulda og eiga inneign ķ séreign eša eru  aš borga ķ séreign.

2. Fjįrfestingažörf lķfeyrissjóšanna minnkar  žar sem aš „eignir“ žeirra eru nżttar til aš greiša nišur skuldir viškomandi sjóšfélaga. Fjįrfestingažörf lķfeyrissjóšanna er mikiš vandamįl žegar aš žeir geta ekki fjįrfest ķ śtlöndum og žaš bżšur heim hęttunni į eignabólumyndun.

3. Žetta minnkar bankakerfiš. Śtlįnasafniš minnkar sem og eignir žeirra.  Aš sama skapi fękkar višskiptavinum ķ fjįrhagsvanda.

4. Hér er leiš rįšdeildar og sparnašar nżtt til aš greiša śr skuldavandanum.

5. Leišin felur ekki ķ sér mismunum į milli einstaklinga, nema aš ķ leišinni sé skattahvati žaš er aš segja aš tekjuskattsprósentan sem tekin vęri af „śtgreišslunni“ vęri lęgri en almennu skattprósenturnar. Žaš getur veriš réttlętanlegt aš hafa lįga  prósentu til aš hjįlpa fólki aš greiša nišur skuldir sķnar.

6. Žessi leiš myndi auka verulega skatttekjur rķkissjóšs sem nżta mętti til skattalękkunar eša nišurgreišslu skulda.

7. Žessi leiš myndi styrkja lķfeyrissjóšakerfiš žar sem fleiri myndu nżta sér višbótarlķfeyrissparnašarkerfiš.

8. Enginn kostnašur lendir į skattgreišendum.

9. Lęgri skuldir heimila hefur jįkvęš įhrif į efnahagslķfiš."

Ég gęti ekki oršaš žetta betur, nema kannski 6. liš en skatttekjur rķkissjóšs eiga ekki aš aukast mikiš viš žetta ķ samręmi viš ofangreindar tillögur, en žessi orš voru rituš įšur en tal um skuldanišurfellingar uršu almenn.

Ég vona žvķ aš ķ tillögum į skuldanišurfellingum lįna verši auk žess ķ blöndušu leišinni žrķr kostir ķ boši:

1. Skattaafslįttur vegna afborgana af ķbśšalįnum allt aš 40 žśsund į mįnuši.

2. Hęgt verši aš nota framlag fólks og vinnuveitenda žess til aš greiša skattfrjįlst nišur höfušstól lįna.

3. Fólki verši kleif aš nota séreign sķna til greišslu vaxta og veršbóta hśsnęšislįna. Žannig eykur žaš eignarmyndun sķna enn hrašar ķ hśsnęši sķnu sem veitir žvķ hugsanlega bestu įvöxtun sem völ er į.

MWM


Inn og śt um sparnaš - Kauphallardagurinn ķ HR

Laugardaginn, 16.11., veršur Kauphallardagur ķ HR. Fjallaš veršur um sparnaš og leišir til įhęttudreifingar. Hęgt er aš nįlgast dagskrįnna hér - http://www.ru.is/haskolinn/vidburdir/nr/29900.

Ég mun fjalla um atferlisfjįrmįl ķ erindi mķnu, Inn og śt um sparnaš. Beini ég sjónum aš žvķ hvernig sannleikur varšandi fjįrfestinga er miklu breytilegri en fólk almennt telur. Ķ žvķ sambandi eru sveiflur ķ žvķ hvaš sé skynsamleg fjįrfestingarstefna ótrślega miklar į milli įra, jafnvel žegar um langtķmasparnaš er aš ręša.

Flestir telja til dęmis ķ dag aš hlutabréf séu slęmur fjįrfestingarkostur. Žaš er e.t.v. ekki undarlegt, grķšarlegt tap fylgdi falli bankanna og hlutafjįreigendur žeirra uršu fyrir miklum skakkaföllum. Stundum eru hlutir žó ekki alveg svo einfaldir.

Ef einhver hefši til dęmis lagt ķ įrslok 2001 jafn mikla upphęš ķ eftirtalin félög, hver hefši įrleg įvöxtun veriš žann 10.10.2008?

Félögin eru:

Kaupžing

Landsbankinn

Ķslandsbanki

Actavis

Össur

Marel

Skrolliš nišur til aš sjį svariš....

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

...svariš er 12% įrleg įvöxtun!

Rétt; öll sś fjįrhęš sem lögš var ķ bankanna hefši tapast en gengi Actavis bréfa nęstum žvķ tķfaldašist į žessu tķmabili og įrleg įvöxtun hlutabréfa Marels var tęplega 17% og hlutabréfa Össurar 8%.

Lęrdómurinn er aš įhęttudreifing er lykilatriši žegar aš kemur aš fjįrfestingum.

MWM 


Danmörk og Ķsland - aš lęra af reynslunni

Jesper Rangvid hélt fyrirlestur ķ Sešlabankanum ķ gęr varšandi nokkurs konar Rannsóknarskżrslu Dana varšandi hruniš 2008. Var hśn birt ķ sķšasta mįnuši. Skżrslan einblķndi fyrst og fremst į fjįrmįlalega og efnahagslega žętti ķ tengslum viš hruniš, sįralķtiš annaš var athugaš ķ henni. Rangvid stżrši gerš skżrslunnar og er hśn almennt nefnd Rangvid skżrslan.

Eitt af žvķ sem fram kom ķ fyrirlestrinum var aš Danir virtust vera almennt ķ mišjunni samanboriš viš önnur lönd varšandi įhęttusękni ķ fjįrmįlum. Rangvid sżndi nokkrar myndir žessu til stušnings, mešal annars raunhękkun hśsnęšis, aukningu nettó lįna ķ žjóšfélaginu og svo nišursveifluna sem įtti sér staš ķ kjölfar fjįrmįlakrķsuna įriš 2008.

Ég var undrandi aš sjį aš Danir hefšu ekki veriš mešal varkįrari žjóša žvķ aš žeir höfšu lent ķ slęmri bankakrķsu ķ upphafi tķunda įratugarins. Auk žess lentu nįgranna- og fręndžjóšir žeirra, Svķžjóš og Finnland (og aš einhverju leyti einnig Noregur) ķ enn verri krķsu, sem Reinhart og Rogoff hafa skilgreint sem eina af hinum 5 stórum frį seinni heimsstyrjöldinni (fram aš 2008 krķsunni). Spurši ég Rangvid hvernig stęši į žessu.

Rangvid hafši einnig velt žessu fyrir sér. Hann taldi aš žar sem aš Danir höfšu ekki lent ķ jafn alvarlegri krķsu og Svķar og Finnar tępum 20 įrum fyrr žį hefšu žeir ekki oršiš fyrir jafn slęmum įhrifum og lęrdómurinn viršist hafa žvķ veriš minni en hjį fręndžjóšunum, sem viršast hafa sloppiš aš mestu leyti frį bankakrķsunni 2008 žó aš efnahagur allra žjóša hafi oršiš fyrir samdrętti vegna alžjóšlegra įhrifa.

Žessi skošun Rangvid, byggš į nišurstöšum skżrslunnar, er ķ takti viš žį nišurstöšu (eša spurningum) sem fram koma ķ grein sem ég og Žröstur Olaf Sigurjónsson ķ HR skrifušum varšandi samanburšarrannsókn okkar į ķslenskt fjįrmįlalķf og į noršurlöndunum ķ undanfara fjįrmįlahrunsins 2008 hérlendis og 1990 hjį fręndžjóšum okkar. Viš undrušumst aš Ķsland hefši ekki lęrt meira af reynslu nįgranna- og fręndžjóša okkar, sem var žó nżleg. Ķsland gekk auk žess sjįlft ķ gegnum mikla bankakrķsu į sama tķma, žaš er ķ upphafi tķunda įratugarins. Įhrifin viršast žó ekki hafa veriš "nęgjanlega" langvinn til aš lęrdómur hafi veriš dreginn af žeirri reynslu.

Žetta er athyglisvert ķ ljósi žess aš Bandarķkjamenn voru lengi vel mjög įhęttufęlnir ķ fjįrfestingum og voru hlutabréf til aš mynda gróflega vanmetin gagnvart skuldabréfum ķ nokkra įratugi ķ framhaldi af Kreppunni miklu 1930-1933. Žeir Svķar sem ég hef unniš meš varšandi fjįrfestingar eru stöšugt aš minnast į kreppuna fyrir rśmum tveimur įratugum sķšan žegar fjallaš er um fjįrfestingar.

Vonandi lęra Ķslendingar varanlega (aš einhverju leyti) eitthvaš af fjįrmįlakrķsunni 2008. Tķminn einn leišir slķkt ķ ljós. Į sama tķma mį slķkur lęrdómur ekki draga śr vilja fólks aš dreifa ekki fjįrfestingum, eins og geršist ķ Bandarķkjunum. Rangvid benti į ķ nišurstöšum aš agi žyrfti stöšugt aš vera til stašar, sérstaklega į góšum tķmum žegar aš vel gengur. Slķkur agi mį hins vegar ekki draga śr krafti atvinnulķfsins eins og sumir óttast aš sé aš eiga sér staš hérlendis.

Hér er tengill aš grein okkar Žrastar sem birtist ķ Tķmarit um višskipti og efnahagsmįl. Ķ henni sést aš Ķslendingar voru langt frį žvķ aš vera ķ einhverri mišju žegar kom aš fjįrmįlagjörningum.

http://www.slideshare.net/marmixa/learning-from-the-worst-behaved-icelands-financial-crisis-and-nordic-comparison-mixa-sigurjonsson

MWM

 


Hlegiš ķ Högum hf.

Fyrirvari: Ég er hluthafi ķ Högum hf. Žaš er ekki į dagskrį hjį mér aš selja bréf mķn į nęstunni.

Śtboš hlutabréfa ķ Högum hf. var eitt af fyrstu stóru śtbošunum eftir hrun ķslensks efnahagslķfs įrin 2008-2009. Mjög neikvęš umręša um félagiš einkenndi śtbošiš og var gengi bréfanna ķ śtbošinu afar lįgt mišaš viš žįverandi hagnaš félagsins og vęnt framtķšartekjustreymi. Sķšan žį hefur gengi bréfa félagsins į ašeins tveimur įrum hękkaš um rśmlega 150%. Sjįlfur taldi ég ķ upphafi žessa įrs aš gengi žeirra hefši hękkaš umfram raunhęfum vęntingum. Hins vegar hefur hagnašur fyrirtękisins aukist töluvert į žessu įri. Raunar hefur reksturinn gengiš žaš vel aš gefin var śt jįkvęš afkomuvišvörun fyrir nokkrum vikum sķšan. Fįtt kom žvķ į óvart viš uppgjör fyrirtękisins ķ sķšustu viku.

Žaš var žó tvennt sem vakti athygli mķna žegar aš uppgjöriš var birt. Ķ fyrsta lagi var hagnašurinn jafnvel enn meiri en "varaš" hafši variš viš. Bśiš var aš gefa śt aš hann yrši 1,9 milljarša króna en hann var töluvert nęr žvķ aš vera 2 milljarša króna. Žaš sem ég var žó spenntastur fyrir var mat stjórnenda fyrirtękisins um žaš hvort aš hagnašur sķšasta įrsfjóršungs endurspegli vęntingar žeirra um framtķšarhagnaš. Fram kemur ķ fréttatilkynningu frį Högum hf. aš félagiš telji aš horfur ķ rekstri séu sambęrilegar viš žaš sem hefur veriš undanfarna mįnuši. Raunar kom einnig fram ķ kynningu félagsins aš stefnt vęri aš žvķ aš hagręša enn frekar ķ rekstri fyrirtękisins, til dęmis aš nżta betur žį fermetra sem félagiš notar undir smįsölu sķna. Slķkt getur raunar litiš betur į Excel skjali en ķ raunveruleikanum en gera veršur rįš fyrir žvķ aš stjórnendur Haga hf. séu mešvitašir um slķkt.

Eigiš fé félagsins er komiš langleišina meš aš hafa žrefaldast frį febrśar 2011, en žaš var žį 3,6 milljarša krónur en var ķ lok įgśst žessa įrs komiš ķ 10,1 milljarša króna. Į sama tķma hefur eiginfjįrhlutfall félagsins hękkaš śr 16% ķ 38%. Slķkt hefur įtt sér staš meš hrašri nišurgreišslu skulda. Nettó vaxtaberandi skuldir félagsins voru 10,9 milljarša króna ķ febrśar 2011 en voru ķ lok įgśst mįnašar komnar nišur ķ 4,3 milljarša króna. Žessi mikla lękkun skulda hefur mikil įhrif į afkomu félagsins. Fjįrmagnskostnašur Haga hf. er 209 milljónir króna fyrstu sex mįnuši žessa rekstrarįrs sem er um 90 milljónum króna minna en į sama tķmabili įriš įšur. Mešalvextir langtķmalįna Haga hf. eru 7% įrlega sem žżšir aš fyrir hvern milljarš króna sem félagiš greišir nišur žį fįst 70 milljónir ķ įrlegan vaxtasparnaš fyrir félagiš. Um 6,9 milljarša króna af langtķmalįnum félagsins eru į gjalddaga eftir 2-3 įr. Fram aš žvķ eru um 1,1 milljaršur langtķmalįna į gjalddaga. Mišaš viš aš Hagar hf. greiddi nišur 500 milljónir króna į įrsfjóršungnum umfram žaš sem félagiš žurfti samkvęmt samningum žį viršist žaš stefna aš žvķ aš greiša nišur flest öll žau lįn, eša 8 milljarša, aš 2-3 įrum lišnum. Vaxtakostnašur yrši žį einungis bundinn viš skammtķmalįn en fyrirtękiš fęr skammtķmavexti umfram skammtķmalįnum eins og stendur. Fjįrmagnskostnašur myndi samkvęmt žessu lękka um tęplega 600 milljón krónur įrlega, sem gęfi um žaš bil 500 milljón króna hagnaš umfram nśverandi hagnaš eftir skatta.

Hagnašur į bréf fyrir sķšasta įrsfjóršung var 97 aurar. Ef sį hagnašur auk veršbólgu sé raunhęfur nęstu 4 įrsfjóršunga žį er ekki óvarlegt aš įętla 4 króna hagnaš per bréf ķ įrlegan hagnaš.  Markašurinn viršast aftur į móti ekki hafa trś į žvķ aš žessi afkoma nįist. Gengi bréfanna er ķ dag 37 krónur fyrir hvern hlut. Óbein įvöxtunarkrafa į hvern hlut er samkvęmt žessu žvķ rśmlega 11% į hlutabréf ķ Högum hf.

Meš žvķ aftur į móti aš bera saman afkomu fyrstu sex mįnuši žessa įrs og framreikna hana mišaš viš hlutfallslega žróun nęstu sex mįnaša į sķšasta rekstrarįri er nišurstašan nęr žvķ aš vera 3,2 į hvern hlut ķ įrlegum hagnaši. Óbein įvöxtunarkrafa til bréfanna er samkvęmt žessu komin nišur ķ 8,6%.

Mišaš viš įvöxtunarkröfu rķkisbréfa sem er nś ķ kringum 6,6% žį tel ég aš hlutabréf ķ Högum hf. séu hóflega metin. Rekstur fyrirtękisins er stöšugur og žó svo aš vaxtamöguleikar séu takmarkašir žį hefur fyrirtękiš enn möguleika į frekari hagręšingu ķ rekstri og stefna fyrirtękisins ķ stżringu fjįrmuna, žaš er aš greiša nišur skuldir og auka žannig eigiš fé, er aš mķnu skapi. 

Ef gengi bréfa fyrirtękisins hękka ekki mikiš nęstu misseri vęri vert aš athuga žann möguleika aš kaupa eigin bréf til baka, enda eru bréf meš jafn stöšugt tekjustreymi ekki aušfundin. Meš žvķ ykist hagnašur fyrir hvern hluthafa enn frekar. Aš žvķ gefnu aš reksturinn haldist stöšgur er lķklegt aš aršgreišslur til hluthafa aukist mikiš en aršgreišsluhlutfalliš (e. payout ratio) er tiltölulega lįgt ķ dag.

MWM


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband